Rynek pracy a osoby bezrobotne 50+. Bariery i szanse - podsumowanie programu

Mimo wysokiej dezaktywizacji zawodowej w starszych rocznikach, co piąty pracownik w Polsce należy do populacji 50+. W wieku tym więcej jest pracujących mężczyzn (21,5 proc.) niż pracujących kobiet (17,5 proc.). Zatrudnieni są głównie w oficjalnej gospodarce (łącznie z rolnikami indywidualnymi), ale i w szarej strefie.

Szacuje się, że co najmniej pół miliona osób z generacji 50+, mających stałe dochody (renty i emerytury), uzupełnia je dodatkową pracą nie w pełni legalną. Najczęściej są to kobiety, które jednocześnie sprawują różne funkcje opiekuńcze wobec dzieci, wnuków, swoich rodziców czy kogoś z rodziny. W tej samej grupie wiekowej (50-59/64 lata) jest przeszło milion wcześniejszych emerytów, którzy również w wielu wypadkach uzupełniają swoje dochody – czy to legalną pracą w niepełnym wymiarze, czy okresowym zatrudnieniem w szarej strefie.

Pracujący pięćdziesięciolatkowie wyróżniają się korzystnie w stosunku do innych pracujących statusem swojego zatrudnienia. Jest wśród nich najwięcej pracujących na własny rachunek: właścicieli i współwłaścicieli firm, w tej grupie wiekowej jest też najwięcej osób z doświadczeniem w kierowaniu pracą innych.

35 proc. pracujących w wieku 50+ lokuje się w grupie osób o najwyższych dochodach (przeciętnie głowę w gospodarstwie domowym), a wśród bezrobotnych w wieku 50+ jest to tylko 2 proc.. Gospodarstwa domowe bezrobotnych 50+ różniły się znacznie od gospodarstw pracujących rówieśników niemal zupełnym brakiem oszczędności, częstszym korzystaniem z pomocy społecznej i pomocy finansowej innych osób i wyraźnie gorszym wyposażeniem. Liczba gospodarstw bezrobotnych, w których brakowało pieniędzy na najbardziej podstawowe potrzeby, była dwukrotnie wyższa niż liczba takich gospodarstw wśród pracujących przedstawicieli pokolenia 50+.

W czerwcu 2007 roku w rejestrach urzędów pracy pozostawało 398,1 tysięcy osób bezrobotnych w wieku 50+, co stanowiło około 6,3 proc. całej populacji w wieku 50+ i 21 proc. wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Tylko co czwarta kobieta po pięćdziesiątych piątych urodzinach i mniej niż co trzeci mężczyzna po 60 – tce pozostają nadal aktywni zawodowo.

Osoby bezrobotne mające pięćdziesiąt lat i więcej zaliczane są w Polsce do grup w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Powoduje to, że – zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – są adresatami szczególnych form aktywizacji zawodowej, takich jak prace interwencyjne, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, roboty publiczne (w pełnym wymiarze czasu pracy). Do tej kategorii bezrobotnych i poszukujących pracy adresowane są też specjalne programy inicjowane przez podmioty publiczne (np. „50 PLUS”), często współfinansowane ze środków Unii Europejskiej.

Dzięki temu, że od 2005 roku bezrobotni 50+ są wyodrębniani w statystyce urzędów pracy, możemy stwierdzić wyraźną tendencję zmniejszania się liczby zarejestrowanych: z 490 tysięcy na początku roku 2005 do 398,1 tysięcy osób w połowie bieżącego roku. Wśród bezrobotnych 50+ zarejestrowanych w urzędach pracy przeważają mężczyźni (55 proc.).