Wyjazdy za granicę za chlebem coraz częstsze

Podobnie jeszcze niedawno można było powiedzieć, że migracje zarobkowe to domena mężczyzn, obecnie widać, że pod tym względem kobiety są niemal równie aktywne jak mężczyźni. Generalnie jednak podejmowanie pracy za granicą wiąże się w głównej mierze z wiekiem. Do poszukiwania zatrudnienia poza Polską skłonni są przede wszystkim ludzie młodzi, a więc osoby z jednej strony najbardziej mobilne, z drugiej zaś częściej niż przeciętnie zagrożone bezrobociem.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat co dziewiąty dorosły Polak (11%) pracował za granicą. Co setny (1%) deklaruje, że obecnie jest zatrudniony poza krajem – są to osoby, które mieszkają w Polsce i dojeżdżają do pracy za granicę lub mieszkają stale za granicą, ale przebywały akurat w kraju w czasie realizacji badania. Odsetek osób deklarujących, że w ostatnich dziesięciu latach pracowały za granicą, jest zbliżony do notowanego w ubiegłych latach.

W badaniu nie zostały z oczywistych powodów uwzględnione osoby, które obecnie mieszkają i pracują poza krajem.

Zdecydowana większość spośród tych, którzy w ciągu ostatniej dekady podejmowali pracę za granicą, pracowała poza krajem w okresie, kiedy Polska była już członkiem Unii Europejskiej; przy czym dwie trzecie (66%) wyjechało za granicę już po akcesji, a więcej niż co piąty (22%) – jeszcze przed 1 maja 2004 roku, ale kontynuował pracę po przystąpieniu Polski do UE. Blisko co ósmy deklarujący, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat był zatrudniony za granicą, wrócił do kraju jeszcze przed akcesją (12%).

Dotychczas mężczyźni mniej więcej dwukrotnie częściej niż kobiety deklarowali, że mają doświadczenia związane z pracą za granicą. W tegorocznym badaniu deklaracje kobiet i mężczyzn są bardziej zbliżone, choć nadal do pracy za granicę częściej wyjeżdżają mężczyźni (14% z nich pracowało poza Polską w ostatniej dekadzie lub obecnie jest zatrudnionych za granicą, podczas gdy wśród kobiet odsetek ten wynosi 11%).

Najważniejszym czynnikiem decydującym o migracjach zarobkowych za granicę jest wiek. Zdecydowanie najbardziej aktywne pod tym względem były osoby mające od 25 do 34 lat. Więcej niż co czwarty badany z tej grupy wiekowej (27%) deklaruje, że w ciągu ostatnich dziesięciu latach pracował za granicą (lub pracuje tam obecnie).

Doświadczenie pracy za granicą różnicuje poziom wykształcenia. Jeszcze kilka lat temu pracę zarobkową poza Polską najczęściej podejmowały osoby z wyższym wykształceniem. Już zeszłoroczne badanie pokazało, że doświadczenie czasowej migracji zarobkowej się upowszechnia: osoby najlepiej wykształcone deklarują zatrudnienie za granicą mniej więcej równie często jak badani mający wykształcenie średnie lub zasadnicze zawodowe.

Barierą ograniczającą wyjazdy zarobkowe za granicę jest wykształcenie podstawowe. Wyniki tegorocznego badania potwierdzają te ustalenia. W ciągu ostatnich dziesięciu lat poza Polską pracowało (lub pracuje tam obecnie) 15% osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, 13% z wykształceniem średnim i 16% tych, które legitymują się dyplomem wyższej uczelni. Dla porównania – wśród osób z wykształceniem podstawowym odsetek pracujących za granicą wynosi 5%.

W grupach społeczno-zawodowych pracę za granicą najczęściej deklarują robotnicy (21%) oraz pracownicy usług (20%). Wśród biernych zawodowo stosunkowo wysoki odsetek pracujących w ostatnich latach za granicą notujemy wśród gospodyń domowych (23%).

Doświadczenia związane z migracją zarobkową równie często mają osoby o stosunkowo niskich dochodach per capita – do 750 zł miesięcznie (w ostatnich dziesięciu latach pracowało za granicą lub pracuje tam obecnie 14% z nich), jak i względnie dobrze sytuowane, o miesięcznych dochodach per capita powyżej 1500 zł (14%).

Głównym celem czasowych migracji zarobkowych Polaków są Niemcy. Ponad dwie piąte osób, które w ostatniej dekadzie pracowały za granicą lub obecnie są zatrudnione poza krajem, deklaruje, że znalazło pracę u naszego zachodniego sąsiada (43%). Drugim najpopularniejszym kierunkiem migracji zarobkowej Polaków jest Wielka Brytania, gdzie w ostatnim dziesięcioleciu pracowała (lub pracuje obecnie) co czwarta osoba zarobkująca za granicą (25%). Do ważnych kierunków migracji zarobkowych Polaków można zaliczyć także Holandię (13%) oraz Włochy (8%).

Dane o kierunkach migracji zarobkowych Polaków odnoszą się w głównej mierze do pracujących za granicą w przeszłości i nie dotyczą ogromnej większości osób obecnie zatrudnionych poza krajem. Niemniej jednak zmiany w deklaracjach dotyczących miejsca pracy pokazują, jak zmieniają się destynacje migracyjne Polaków. W ciągu ostatnich dwóch lat znacząco zwiększył się odsetek osób deklarujących pracę w Wielkiej Brytanii. Z kolei po okresie spadku deklaracji dotyczących wyjazdów do Niemiec odsetek pracujących tam Polaków ponownie wzrósł. Stało się to prawdopodobnie za sprawą zniesienia od 1 maja tego roku ograniczeń w dostępie do niemieckiego rynku pracy dla polskich pracowników.