Protestancki etos pracy fundamentem silniejszej gospodarki Europy Północnej

Naczelny autor dr Sascha Becker, zastępca dyrektora Centrum ds. Przewagi Konkurencyjnej w Globalnej Gospodarce (CAGE) Uniwersytetu w Warwick zgromadził dane, aby ustalić, czy teoria Maxa Webera dotycząca protestanckiego etosu pracy - według której protestantyzm zachęca do ciężkiej pracy jako powinności wiary - pogłębiła wiedzę na temat rozwoju obszarów protestanckich w porównaniu do katolickich.

We współpracy z kolegami dr Becker oparł się na danych z dziewiętnastowiecznych Prus i ocenił 450 powiatów. Dane pokazują, że na obszarach protestanckich osiągnięto wyższy poziom edukacji, a siła robocza skupiała się głównie w sektorze usług i produkcji, a nie w sektorze rolnym. Liczby wskazują również na większą lukę w dochodach między mieszkańcami obszarów protestanckich i katolickich.

- Przyjrzeliśmy się Prusom z XIX w., ponieważ w tym właśnie społeczeństwie przyszedł na świat Max Weber - wyjaśnia dr Becker. - Religijność również była bardziej rozpowszechniona w owych czasach. Wydaje się, że główną siłą napędową stojącą za różnicami edukacyjnymi była religia, bowiem protestanci byli bardziej zachęcani do chodzenia do szkoły i czytania Biblii, a ten wyższy poziom edukacji przekładał się na wyższe dochody w porównaniu do katolickich sąsiadów.

Dzięki temu, że reformatorzy wprowadzili w życie w XVI w. swoje palny uruchomienia szkółek przykościelnych we wszystkich parafiach na obszarach protestanckich, protestanci mieli przewagę edukacyjną nad katolikami. Zdaniem naukowców katolicy jedynie zaczęli niwelować tę lukę dopiero 100 lat później.

- Dopiero całe wieki później, kiedy wprowadzone zostało obowiązkowe kształcenie, katolicy zaczęli doganiać protestantów - podkreśla dr Becker. - Nawet dzisiaj, przyglądając się danym z Niemiec z 2000 r. odkryliśmy, że protestanci prezentują wyższy poziom, czy też lepsze wykształcenie od katolików. Prawdopodobieństwo, że rozpoczną naukę na uczelni wyższej i ukończą studia jest wśród nich także wyższe.

Odkrycia pokazują również, że kobiety z obszarów protestanckich były skłonne do większego liberalizmu, gdyż edukacja dziewczynek i chłopców była prowadzona wspólnie.

Zdaniem dr Beckera: - To znowu przewaga edukacyjna, że we wczesnym okresie reformacji protestanckie dziewczynki były posyłane do szkoły razem z chłopcami. Wydaje się, że protestantyzm był wczesną siłą napędową emancypacji. Kolejność wydaje się taka: protestanccy mężczyźni, protestanckie kobiety, katoliccy mężczyźni i daleko, daleko poniżej katolickie kobiety. To zaskakujące, że nawet obecnie większość kobiet w Skandynawii pracuje, natomiast we Włoszech tradycyjnie większa ich liczba pozostaje w domu, aby opiekować się dziećmi.

Wyniki badań są interesujące zdaniem dr Beckera zwłaszcza w świetle bieżącego kryzysu finansowego w Europie. "Widać, że kraje Europy Północnej wydają się radzić sobie dobrze z utrzymywaniem swoich finansów pod kontrolą, podczas gdy w krajach Europy Południowej, takich jak Hiszpania i Włochy, wszystko wymyka się spod kontroli. Nie twierdzę, że można to przypisać religii jako takiej, niemniej ma ona z pewnością wpływ na drogę rozwoju poszczególnych gospodarek. Istnieje podział północ-południe oraz powszechne odczucie w Europie Północnej, że nie powinna dofinansowywać swoich zadłużonych sąsiadów z południa."

Więcej informacji:

Uniwersytet w Warwick:


Quarterly Journal of Economics:


Scandinavian Journal of Economics: