Dyskryminacja w pracy - warto znać swoje prawa

Czym jest dyskryminacja

Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, zarówno bezpośredni, jak i pośredni. Dyskryminacja bezpośrednia ma miejsce, gdy pracownik (np. ze względu na płeć lub wiek) był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji gorzej niż jego współpracownicy. O ile dyskryminacja bezpośrednia może dotyczyć konkretnej osoby, o tyle dyskryminowanie pośrednie odnosi się wyłącznie do określonej grupy pracowników. Typowym jej przykładem może być sytuacja, gdy w jednej firmie wydział zatrudniający wyłącznie kobiety ma ustalone niższe stawki wynagrodzenia, niż wydział wykonujący zbliżoną (bądź identyczną) pracę, którego pracownicy są mężczyznami.

Zakres równego traktowania

W myśl art. 18 Kodeksu pracy, pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie:
• nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,
• warunków zatrudnienia,
• awansu zawodowego,
• dostępu do szkoleń, których celem jest podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Pracodawca powinien mieć przy tym na uwadze, że nie można dyskryminować podwładnych ze względu na:
• płeć,
• wiek,
• niepełnosprawność,
• rasę,
• religię,
• narodowość,
• przekonania polityczne,
• przynależność związkową,
• pochodzenie etniczne,
• wyznanie,
• orientację seksualną,
• rodzaj zatrudnienia (na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy).

Za przejaw dyskryminacji należy uznać również:
• działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszania zasady równego traktowania w zatrudnieniu,
• zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika (molestowanie).
Trzeba tu jednak zwrócić uwagę, że równe traktowanie nie oznacza jednakowego traktowania. W praktyce chodzi tu o to, że postawiony przez pracownika zarzut braku równego traktowania, w przypadku gdy niejednakowe traktowanie jest uzasadnione obiektywnie, jest bezzasadny. Zgodnie z tym przepisami Kodeksy pracy naruszeniem równego traktowania w zatrudnieniu jest różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn, np. ze względu na niepełnosprawność, czy orientację seksualną, które skutkuje w szczególności:
• odmową nawiązania lub rozwiązaniem stosunku pracy,
• niekorzystnym ukształtowaniem wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięciem przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,
• pominięciem przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe

- chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.

Co grozi za naruszenie zasad?

Pracownik (kandydat do pracy), wobec którego naruszono zasadę równego traktowania w zatrudnieniu ma prawo domagać się od pracodawcy odszkodowania. Wysokość odszkodowania wynosi nie mniej niż minimalne wynagrodzenie, ustalane w oparciu o odrębne przepisy. Górna granica nie została tu określona, wysokość odszkodowania ustala więc sąd pracy, w zależności od okoliczności towarzyszących sprawie.

Bardzo istotne jest, aby pracodawca pamiętał, że skorzystanie przez pracownika z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia równego traktowania w zatrudnieniu (a więc np. zażądanie odszkodowania) nie może stanowić przesłanki dla wypowiedzenia przez pracodawcę stosunku pracy lub rozwiązania go bez wypowiedzenia.