Strona głównaPracaUmowy śmieciowe: domena instytucji państwowych?

Umowy śmieciowe: domena instytucji państwowych?

Administracja państwowa powszechnie korzystała – część urzędów także przy realizacji zadań podstawowych – z usług firm i osób zaangażowanych na podstawie umów cywilnoprawnych. Wśród skontrolowanych umów stwierdzono przypadki tzw. „śmieciówek” – wynika z kontroli NIK. W efekcie instytucje ponosiły i tak większe koszty zamiast oszczędności. Najwięcej umów cywilnoprawnych zawarła Kancelaria Sejmu.
Umowy śmieciowe: domena instytucji państwowych? [© Rido - Fotolia.com] W ostatnich latach, szczególnie w 2011 r., w Polsce nastąpił znaczny wzrost liczby osób pracujących na umowach na zlecenie lub o dzieło. Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. takich osób było aż 1,3 mln. Rozwinęła się również nowa forma - zatrudnianie pracowników poprzez agencje pracy tymczasowej.

Według GUS w 2010 r. w administracji publicznej na i o dzieło pracowało 22 tys. osób, które nigdzie indziej nie były zatrudnione na stałe. W 2014 r. takich osób było już dwa razy więcej (44 tys.). Tymczasem zastępowanie umów o pracę umowami cywilnoprawnymi jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika. Pozbawia go wielu uprawnień, m.in. prawa do urlopu wypoczynkowego, zachowania okresu wypowiedzenia, czy wynagrodzenia za czas choroby. Wpływa także na wielkość kapitału gromadzonego w systemie emerytalno - rentowym i ogranicza wysokość przyszłej emerytury.

Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła umowy zlecenia i o dzieło, zawierane przez organy władzy publicznej w 2014 i w pierwszej połowie 2015 r. Kontrolerzy zwracali uwagę na to, czy zlecanie prac innym podmiotom oraz własnym pracownikom było uzasadnione i przyniosło oczekiwane efekty. Zbadali także, czy umowy o pracę zastępowano tzw. „”. Skontrolowano 14 jednostek: trzy ministerstwa, dwa urzędy wojewódzkie oraz dziewięć sądów: okręgowych (4) i rejonowych (5).

Wszystkie przebadane przez NIK podmioty zawierały umowy zlecenia i o dzieło. W 2014 i w pierwszej połowie 2015 roku skontrolowane jednostki na realizację zadań na podstawie umów cywilnoprawnych wydały łącznie ponad 409 mln zł, z tego na umowy z własnymi pracownikami - 1,3 mln zł, z innymi osobami fizycznymi - 7 mln zł, z podmiotami gospodarczymi - 400,8 mln zł. Kontrola wykazała przypadki zastępowania umów o pracę tzw. „umowami śmieciowymi”.

W największym stopniu, spośród skontrolowanych jednostek, z pracy osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych korzystało Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (366 umów za 3,5 mln) oraz Ministerstwo Środowiska (843 za 1,2 mln zł). W Ministerstwie Rolnictwa występowały przypadki wielokrotnego zlecania zadań tym samym osobom. W okresie objętym kontrolą w 41 przypadkach z jedną osobą zawarto więcej niż trzy umowy. Rekordem były 33 umowy podpisane z tą samą osobą. W 2014 r. w Ministerstwie, obok 805 pracowników etatowych, różnego rodzaju zadania na podstawie umów zleceń i o dzieło wykonywało przeciętnie 49 osób. Jako przyczyny takiej sytuacji wskazywano nieprzewidziane absencje pracowników, długotrwałe procedury naboru w celu nawiązania stosunku pracy na zastępstwo, spiętrzenie prac w niektórych okresach, takich jak końcówka roku budżetowego lub końcówka danej perspektywy finansowej.

Spośród kontrolowanych jednostek najmniej umów zleceń i o dzieło zawierało Ministerstwo Finansów: korzystało z nich sporadycznie, a przedmiotem większości było przeprowadzenie szkoleń.

Skontrolowane przez NIK podmioty zawierały umowy o dzieło i na zlecenie także z własnymi pracownikami. Takie praktyki stosowano w 10 jednostkach. Kontrolerzy wykryli przypadki zlecania swoim pracownikom, na zasadzie umów cywilnoprawnych, zadań, które należały do ich obowiązków wykonywanych w ramach umowy o pracę.

Na rynku pojawiły się firmy specjalizujące się w odpłatnym udostępnianiu tymczasowych dla administracji. Wśród skontrolowanych przez NIK podmiotów pięć (cztery sądy i Ministerstwo Środowiska) korzystało z tej formy zatrudniania. Z usług agencji pracy tymczasowej korzystało m.in. Ministerstwo Środowiska, które w okresie objętym kontrolą, wydało na to blisko 493 tys. zł. W ten sposób zatrudniono osiem osób. Kontrola wykazała, że wszystkie osoby zaangażowane przez agencję, w przeszłości wykonywały zadania na rzecz Ministerstwa również na podstawie umów cywilnoprawnych. Marża agencji związana z pośrednictwem w zatrudnieniu tych osób wyniosła ponad 92 tys. zł.

NIK, w ramach kontroli, przeprowadziła badanie ankietowe dotyczące zatrudnienia i wynagrodzeń bezosobowych w 2014 r. w podmiotach publicznych, m.in. ministerstwach, urzędach centralnych, wojewódzkich i innych instytucjach państwowych (m.in. ZUS, KRUS, PFRON). Dane przekazały 74 jednostki. Wszystkie, za wyjątkiem Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, zawierały umowy zlecenia i o dzieło z osobami fizycznymi. Łącznie w badanych jednostkach w 2014 r. obowiązywało ponad 17,5 tys. umów cywilnoprawnych, z tego blisko 10 tys. umów o dzieło i prawie 8 tys. umów-zleceń. Na ich sfinansowanie wydano 132,5 mln zł. Najwięcej umów cywilnoprawnych zawarła Kancelaria Sejmu (2.565 umów, w tym 2.128 umów o dzieło (opinie i ekspertyzy) i 437 umów zleceń (obsługa posiedzeń, pisanie stenogramów, nagrania transmisji telewizyjnych), Kancelaria Senatu (1.275 umów, w tym 958 umów o dzieło (opinie i ekspertyzy) i 317 umów zleceń (obsługa posiedzeń, pisanie stenogramów, nagrania transmisji telewizyjnych), Ministerstwo Edukacji Narodowej (1.165 umów, w tym 1030 umów o dzieło) i Narodowy Bank Polski (966 umów, w tym 751 umów o dzieło).

NIK zwraca uwagę, że z przeprowadzonego badania wynika, iż blisko jedną trzecią umów zleceń jednostki zawarły z osobami niezatrudnionymi nigdzie indziej na podstawie stosunku pracy. Może to wskazywać, że część z tych umów to „umowy śmieciowe”, które zastępują umowy o pracę.

NIK

Zobacz także

 

 

 

Skomentuj artykuł:

Komentarze mogą dodawać wyłącznie osoby zalogowane.
Jesteś niezalogowany: zaloguj się / zarejestruj się




Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Senior.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. Komentarze niezgodne z prawem i Regulaminem serwisu będą usuwane.

Artykuły promowane

Najnowsze w dziale

Polecane na Facebooku

Najnowsze na forum

Warto zobaczyć