Stres w pracy a wypalenie zawodowe

Aktywne osoby zmuszają swój organizm do ciągłego wysiłku, bo uważają, że są niezastąpieni, a sprawy, którymi się zajmują nie mogą czekać. Często działają pod presją silnego stresu.

U niektórych z nich pojawiają się pierwsze oznaki wypalenia zawodowego - kłopoty z koncentracją, snem, nieumiejętność odpoczywania i „wyłączenia się" nawet podczas urlopu. Warto na chwilę zatrzymać się, aby sprawdzić, czy sami nie znaleźliśmy się na „spirali" wypalenia zawodowego.

Stres jest naturalną reakcją organizmu na różne sytuacje, które odbierane są przez nas jako wyzwanie lub zagrożenie. Może to być rzeczywista sytuacja lub samo jej wyobrażenie. Ze stresem wiążą się określone reakcje naszego organizmu: przyspieszone bicie serca - aby dostarczyć więcej krwi do mózgu i mięśni, przyspieszony oddech - aby bardziej dotlenić krew, wzmożone pocenie się - aby obniżyć temperaturę ciała i napięcie mięśni - by przygotować się do działania.
Powyższe reakcje zostały nam w spadku po naszych przodkach, którzy potrzebowali ich, aby przetrwać - uciec przed drapieżnikiem, lub upolować go. W sytuacji stresu nasz organizm reaguje dokładnie tak samo, jak tysiące lat temu.

W sytuacjach zawodowych stres jest reakcją na stawiane nam wymagania, a przy jego powstawaniu ważną rolę odgrywa rozbieżność między naszymi zamierzeniami i osiąganymi wynikami. Gdy osiągane efekty nie są zbieżne z celami, jakie sobie sami założyliśmy, lub jakie narzuciły nam inne osoby, rodzi się niezadowolenie.

Najbardziej stresującymi czynnikami, jakimi jesteśmy poddani w pracy są: atmosfera silnej rywalizacji w zespole, nieczytelny podział kompetencji, trudny we współpracy szef, nadmiar obowiązków, brak możliwości wyrażenia własnego zdania lub okazania emocji.

W małych dawkach stres pobudza nas do działania, mobilizuje. Jeżeli pojawia się zbyt często lub trwa długo jego działanie może być negatywne. Długotrwały stres może doprowadzić do wielu nawet bardzo groźnych chorób.

Jak radzić sobie ze stresem? Trudno zachować życzliwość wobec innych ludzi - jeżeli nie mamy możliwości od czasu do czasu rozładować nagromadzonej złości, żalu czy uczucia zmęczenia. Należy więc znaleźć takie miejsce i czas, kiedy nie robiąc krzywdy ani innym, ani sobie możemy "wyrzucić" z siebie tę nagromadzoną złą energię. Emocje, które w nas powstają, muszą zawsze znaleźć dla siebie ujście. Może stać się to w sposób kontrolowany - gdy dbamy o siebie czy uprawiamy sporty, lub nie kontrolowanie - wtedy mamy do czynienia z „przeciekaniem emocji", wybuchami agresji skierowanymi do niewłaściwych osób, czy chorobami psychosomatycznymi.

Planując swój dzień zostawmy sobie pewną rezerwę na nieprzewidziane zakłócenia, osobiste sprawy i tzw. złodziei czasu, którzy pomimo wzmożonych wysiłków w celu ich wyeliminowania i tak się mogą pojawić. Zadbajmy o miły początek dnia - śniadanie z rodziną, gimnastykę poranną, jazdę do pracy bez pośpiechu. Nasze nastawienie do świata w znacznym stopniu wpływa na efektywność podejmowanych przez nas działań. Powodzenie wszelkich działań zależy od myśli, uczuć, nastrojów i można na nie wpływać, myśląc i działając pozytywnie.

Każdego dnia zróbmy coś co sprawia nam przyjemność i radość. Planujmy dzień, w zależności od tego, czy wolimy rozpocząć pracę od małego zadania, czy też motywują nas duże wyzwania.

Pamiętajmy, że poza pracą istnieją też inne światy - rodzina, przyjaciele, osobiste pasje i zainteresowania.
Uwzględniajmy swoją „krzywą wydajności" - przyjrzyjmy się jaki jest nasz naturalny rytm dnia. Zastanówmy się, o jakiej porze wypada nasz szczyt wydajności, a kiedy spadek. Sprawy ważne i skomplikowane planujmy na okres szczytowej wydajności.

Przerwy w pracy nie są stratą czasu, lecz uzupełnieniem energii. Należy uwzględniać w swoim planie dnia regularne, ale krótkie przerwy - najlepiej co 1 - 2 godziny odbyć 10-minutową przerwę regeneracyjną.

Ważną formą walki ze stresem są także afirmacje. Przydają się one szczególnie w sytuacji stresu, ogólnego zniechęcenia i demotywacji. Polegają na powtarzaniu sobie wybranego tekstu, na przykład „jestem mądry". Nie chodzi tu o wmawianie sobie rzeczy niezgodnych z prawdą, ale o zmianę naszego punktu widzenia. Staramy się dotrzeć do naszej podświadomości i pozytywnie na nią wpłynąć. Kluczowym czynnikiem decydującym o skuteczności afirmacji jest nastawienie i wewnętrzne przekonanie. Wróćmy do przykładowej afirmacji „jestem mądry". Jeżeli będzie chciała ją zastosować osoba, która nie sądzi, że jest mądra, prawdopodobnie, w momencie, kiedy wypowie na głos zdanie „jestem mądry" wewnętrzny głos ze śmiechem odpowie „Akurat! Kogo ty chcesz nabrać?" Efekt będzie raczej marny. Co zrobić w takiej sytuacji? Trzeba na chwilę wyłączyć „wewnętrznego cenzora".