Niegdyś pracownicy byli niemal zachęcani do wcześniejszej emerytury - mieli do dyspozycji „znośne" emerytury i mogli oddawać się hobby czy opiece na wnukami. Argumentowano bowiem, że im wcześniej zrezygnuje się z aktywności zawodowej, tym wcześniej młodzi wejdą na rynek pracy na to „zwolnione miejsce". Czasy zmieniły się jednak diametralnie, dziś trzeba pracować dłużej, a to oznacza konieczność dostosowania miejsc pracy do starzejącej się populacji.
Starzenie się społeczeństw jest zjawiskiem globalnym. W 2050 roku około jednej trzeciej populacji Unii Europejskiej będzie miało powyżej 60 lat. Pomimo tego, że Europejczycy żyją coraz dłużej i coraz dłużej cieszą się dobrym zdrowiem, przechodzą na emeryturę średnio w wieku 61 lat.
Tymczasem prognozy wskazują, że ze względu na spadek liczby urodzeń, wkrótce będzie brakowało młodych pracowników w wielu krajach UE. Bez wystarczającej ilości podatników zaś dopłacających do emerytur państwowych wpływ starzenia się społeczeństwa na fiskalne zrównoważenie będzie głęboki.
Seniorzy, którzy zdecydują się pozostać w pracy zatem, będą mieli ogromne znaczenie dla gospodarki. Eksperci z IESE Business School stanowiącego część Uniwersytetu Nawarry przygotowali raport "Golden Workers", który ma na celu podniesienie świadomości na temat znaczenia poprawy środowiska pracy dla starzejących się społeczeństw.
Dlaczego i kiedy przechodzi się na emeryturęBadania na Temat Zdrowia, Starzenia się i Emerytur w Europie (Survey of Health, Aging and Retirement in Europe, SHARE) przeprowadzone w 2004 roku dowiodły, że Europa dysponuje dużym niewykorzystanym zasobem pracy, tj. całą rzeszą relatywnie młodych emerytów w dobrym zdrowiu. Zgodnie z ustaleniami SHARE na taki stan rzeczy ma wpływ m. in. wysokość emerytury - im wyższa, tym chętniej i szybciej ludzie podejmują decyzję o zakończeniu kariery. Ponadto stan zdrowia jest głównym powodem odejść na emeryturę. Wreszcie, przyjemne i elastyczne warunki pracy zachęcają do późniejszego korzystania ze świadczeń emerytalnych.
Poza tym, jak wynika z innych badań:
- „przestarzałe" umiejętności i / lub niski poziom wykształcenia zwiększają ryzyko bezrobocia, niskich płac lub przymusu szybszego wyjścia z rynku pracy;
- wiedza z zakresu ICT (Teleinformatyka, Information and Communication Technologies) znacznie pomaga w zdobyciu etatu;
- robotnicy doświadczający stresu lub niebezpieczeństwa w zakładach odchodzą z pracy wcześniej niż pracownicy umysłowi;
- rosnąca liczba tak zwanych "pracowników złotych" decyduje się na założenie własnej firmy, zamiast dołączać do istniejących organizacji
MityDyskryminacja wiekowa jest jednym z głównych barier zatrudnienia starszych pracowników. Badania nie wykazały istotnych różnic pomiędzy starszymi i młodszymi pracownikami, które mogłyby wyjaśnić takie podejście pracodawców.
Podczas gdy zdolność do wykonywania pracy fizycznej oraz niektóre funkcje psychiczne mogą słabnąć wraz z wiekiem, inne funkcje ulegają poprawie. Ogólnie rzecz ujmując, starsi pracownicy są znacznie lepsi niż ich młodsi koledzy w posługiwaniu się językiem, w zachowywaniu emocji na wodzy i przetwarzania złożonych problemów w sytuacjach ekstremalnych.
Wykazano także, że starsi pracownicy są też bardziej sumienni, lojalni i pozytywnie nastawieni niż osoby młodsze.
ICT a starsi pracownicyTechnologia zmienia się w szybkim tempie, więc oczekuje się przekształcenia sposobu pracy.
Społeczeństwa europejskie stają się coraz bardziej uzależnione od ICT i Internetu, co zwiększa ryzyko wykluczenia osób starszych zarówno ze społeczności, jak i rynku pracy. Wyeliminowanie tego podziału należy, zdaniem ekspertów, do najważniejszych priorytetów polityki publicznej.
Niestety narzędzia ICT nie zostały zaprojektowane z myślą o starszych użytkownikach. Większość urządzeń wymaga szybkiej koordynacji pracy oczu i rąk, dobrego wzroku i słuchu oraz zwinnych palców.
Podczas gdy nastolatki szybko uczą się obsługi nowego telefonu komórkowego, przyciski takich urządzeń wymagają ogromnej precyzji, poza tym nowoczesne telefony mają skomplikowane menu i małe czcionki, więc korzystanie z nich może stanowić prawdziwe wyzwanie dla starszego pokolenia. W efekcie wielu seniorów uważa, że nowoczesne technologie nie są dla nich...
Wyzwania Autorzy raportu wskazują na konieczność opracowania nowej strategii innowacji. Sztuczna inteligencja, bioelektronika, neuroelektronika, robotyka - wszystko to rozwija się w znacznym tempie. Te nowe systemy i wynalazki będą więc miały znaczny wpływ na rynek pracy.
Jednak wszystkie te technologie muszą być zaprojektowane w przyjazny dla użytkownika sposób, tak aby naprawdę poprawiały jakość pracy, a nie tworzyły więcej problemów dla pracowników. Ma to szczególne znaczenie dla starszej kadry.
Kształcenie ustawiczneW celu zwiększania możliwości zatrudnienia starszych pracowników, niezbędne jest wprowadzenie idei kształcenia ustawicznego i stałej aktualizacji umiejętności. Konieczna jest więc wymiana wiedzy pomiędzy pracownikami i aktywizowanie dla dalszego kształcenia kadry w każdym wieku.
Narzędzia ICT mają wpływ na wszystko - od komunikacji do koordynacji i wydajności pracy. Systemy teleinformatyczne powinny być więc tak zaprojektowane, aby pomóc, a nie utrudniać ich obsługę.